Özgüven (Benlik Saygısı), bireyin kendisiyle ilgili düşüncelerinin bir yansımasıdır. Fiziksel ve psikolojik açıdan kendini yeterli, değerli, güçlü ve başarılı hissetmesi ya da hissetmemesi özgüven seviyesini belirler. Yüksek özgüvene sahip bireyler, hayatın çeşitli alanlarında daha olumlu bir tutum sergilerken, düşük özgüven bu alanlarda zorluklara yol açabilir.
Özgüven her insanda var olan bir kavramdır, ancak seviyesi bireyden bireye değişir. Yaşamın erken dönemlerinden itibaren, bireyin çevresinden aldığı geri bildirimler özgüvenin oluşumunda belirleyici rol oynar.
Özgüven Nasıl Gelişir?
Çocukluk döneminde birey, davranışları sonucunda çevresinden geri dönüşler alır. Bu geri dönüşler olumlu olduğunda çocuk, yeterli ve değerli olduğunu hisseder. Ancak sürekli eleştirilen, duygusal ihtiyaçları karşılanmayan ya da aşırı beklentilerle karşı karşıya kalan çocuklar, “yetersizim”, “değersizim” gibi inançlar geliştirebilir.
Sağlıklı özgüvenin oluşmasında, bireyin küçük yaşlardan itibaren sorumluluk alması önemlidir. Örneğin, bir çocuğun odasını toplaması gibi basit görevler, kendine güven duygusunu pekiştirir. Aksi takdirde, ebeveynler çocuğun sorumluluklarını üstlenirse, ilerleyen dönemlerde zorluklarla başa çıkamayan, “boş” bir özgüven yapısı oluşabilir.
Özgüven Eksikliğinin Belirtileri
Özgüven eksikliği yaşayan bireylerde şu belirtiler gözlemlenebilir:
- Eleştirilere aşırı duyarlılık.
- Olumlu yönleri fark edememe ya da küçümseme.
- Sosyal izolasyon ve asosyal davranışlar.
- Sürekli olumsuz düşüncelerle olayları karamsar yorumlama.
- Kendini değersiz, sevilmeyen, başarısız olarak görme.
- Karar verme güçlüğü ve risklerden kaçınma.
- Sosyal ortamlardan kaçma ve iletişim kurmaktan çekinme.
- Dış görünüşle ilgili olumsuz yargılara kapılma.
- İnsanlara “hayır” diyememe ve sınır koymada zorlanma.
Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?
Özgüven eksikliği bireyin yaşamını pek çok alanda etkiler ve genellikle terapilerle ele alınması gereken bir durumdur.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), özgüven eksikliği tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir. Bu terapide bireyin kendisi ve çevresiyle ilgili düşünceleri, inançları ve varsayımları ele alınır. Birey, olaylara ve durumlara daha rasyonel bir bakış açısı kazandırılarak özgüvenini yeniden yapılandırabilir.
Terapiler dışında birey, şu adımlarla özgüvenini artırabilir:
- Başarılarını ve olumlu yönlerini fark etmeye odaklanmak.
- Küçük adımlarla sorumluluk alarak başarı duygusunu pekiştirmek.
- Sosyal ilişkileri artırmak ve destekleyici bir çevre oluşturmak.
- Olumsuz düşünceleri sorgulayıp alternatif bakış açıları geliştirmek.
Psikolojik destek almayı düşünüyorsanız, uzman psikologların eğitim geçmişlerini mutlaka sorgulayın. Psikoloji lisansı ve yüksek lisansı olan, alanında uzman kişilerden yardım almanız önemlidir.
Unutmayın, özgüven geliştirilebilir bir özelliktir. Kendiniz için bir adım atarak, hayatınızı daha iyi bir noktaya taşımanız mümkün!
